Studio Asperge. Beeld, tekst. muziek.


Verhalenverteller Justin Jin

Justin Jin woont pas kort in Nederland, maar hij heeft al een uitgebreide staat van dienst. Vijf fotoreportages waarbij hij ook de tekst schreef, verschenen reeds in ‘M’, het magazine van NRC Handelsblad en hij nam deel aan de Joop Swart Masterclass van World Press Photo. Bovendien ontvangt hij deze maand bij de Zilveren Camera de Canonprijs voor jong talent. Dat is opmerkelijk omdat zijn fotografie geen sporen vertoont van de huidige esthetische trend in de fotojournalistiek. Hij is een verhalenverteller die zijn reportages zuiver houdt door geen enkele vorm van manipulatie toe te passen en niet in te grijpen in de werkelijkheid.
 
Vier jaar geleden maakte Justin Jin zijn eerste fotoreportage. Die ging over de kunstmatige inseminatie van de reuzenpanda in een Chinees onderzoekscentrum. Dat is een precair proces, want op de hele wereld leven maar honderd reuzenpanda’s in gevangenschap en het vrouwelijk dier is slechts vierentwintig uur per jaar vruchtbaar. Justin Jin: “Het kostte mij een paar dagen om de wetenschappers in het onderzoekscentrum te overtuigen mij toe te laten. Ik had het geluk dat ik op de juiste tijd op de juiste plaats was, want de ingreep slaagde en de panda werd bevrucht. Zodoende had ik een uniek verhaal gemaakt en ik belde de internationale redactie van National Geographic. Daar deed men aanvankelijk afwerend, maar uiteindelijk werden er twee foto’s geplaatst.” Zo maakte Justin kennis met belangrijke kwaliteiten die een autonoom documentair fotograaf moet bezitten. “Ik denk dat de voorbereiding bij deze vorm van fotografie negentig procent van het werk vormt, als je het uiteindelijke verkopen van je verhaal niet meerekent. Daarmee bedoel ik het bedenken van een onderwerp, onderzoek doen en het benaderen en overtuigen van de juiste mensen.” In zijn latere projecten, onder andere voor het tijdschrift Der Spiegel in Duitsland en ‘M’ in Nederland, deed Justin op dat gebied meer ervaring op en ontwikkelde een werkwijze die voor hem de minste moeilijkheden en de beste foto’s oplevert.“Het begin van een reportage is altijd het moeilijkst omdat ik het vertrouwen moet winnen en de medewerking moet krijgen van de mensen die ik wil fotograferen. Vaak is er een dunne scheidslijn tussen dicht bij je onderwerp komen en er te dichtbij komen. Hoewel ik zo oprecht mogelijk wil zijn, probeer ik een respectvolle afstand te bewaren omdat ik de emotionele vrijheid wil behouden om mijn eigen interpretatie en oordeel te vormen.”

Missionarissen

 
De familieleden van Justin Jin (1974) wonen ver uit elkaar. Zijn moeder woont in Hong Kong, zijn vader in Sjanghai en zijn broer zit in Engeland. Zelf heeft hij de Chinese en Britse nationaliteit en hij woonde tien jaar in Engeland waar hij politicologie en filosofie studeerde aan de universiteit van Cambridge. Na zijn studie vond hij een betrekking als schrijvende journalist bij Reuters in londen en Beijing. Vaak werd hij op reportage gestuurd met een fotograaf en hij maakte dan zelf ook foto’s. Gaandeweg realiseerde hij zich dat hij fotograferen net zo leuk vond als schrijven en zo begon hij steeds meer te fotograferen en verruilde zelfs zijn dienstverband bij Reuters voor een onafhankelijke carriere. Toch zal hij blijven schrijven want: “Als ik een fotoreportage maak, heb ik al zoveel onderzoek gedaan en tijd met mijn onderwerp doorgebracht dat niemand het verhaal beter kan vertellen dan ik.”
 
De reportages van Justin zijn thematisch sterk met elkaar verbonden. Ze belichten vaak de multiculturaliteit in Europa en laten zien hoe de integratie van vreemdelingen verloopt. Daarbij gaan ze altijd over mensen die aan de rand van de maatschappij leven, maar de samenleving tegelijktertijd definiÎren. De onderwerpen van zijn recente werk waren bijvoorbeeld: racisme in Duitsland, het leven van Moslims in Engeland, de Falun Gong groep in Hong Kong, zwart werkende illegalen in Nederland en de Victory Outreach Church. De laatste is een religieuze sekte die probeert mensen aan de zelfkant van de samenleving door het geloof van hun moeilijkheden af te helpen. Justin maakte daarover een reportage voor de Joop Swart Masterclass van World Press Photo, waarbij het thema ‘Faith’ (geloof, vertrouwen) was. Hij fotografeerde uitgebreid in het gebouw van de kerk, maar volgde ook twee leden van de beweging op de Amsterdamse wallen die bij de prostituées naar binnen gaan om ze op het rechte pad te brengen. “Het heeft veel moeite gekost voordat ik als fotograaf in een kamertje op de wallen mocht fotograferen. De meisjes laten liever geen fotograaf toe en de pooiers hebben geen behoefte aan missionarissen. Uiteindelijk lukte het en kon ik een foto maken. Maar toen we daar binnen waren, klonk ineens gebons op de deur. Ik dacht dat het een klant was, maar de twee vrouwen van de kerk wisten dat het de pooier was en gooiden snel de spullen in mijn tas. De pooier gooide ons eruit en toen was het meisje alleen met hem. ‘Hij gaat haar slaan!’ zei één van de vrouwen en ik wilde teruggaan om de pooier op andere gedachten te brengen, maar ze weerhielden mij met de woorden: ‘Dat zou het alleen nog maar erger maken.’ Die ervaring laat je zien hoe de buurt echt werkt en staat in contrast met de manier waarop toeristen hem beleven. Zij lopen er met hun kinderen lachend en zonder kritische gedachten doorheen en beschouwen het als een amusante attractie.”

Manipulatie

 
Bij de Joop Swart Masterclass voor aanstormend fotojournalistiek talent, onstond een discussie over de waarheid versus de gepresenteerde feiten in de fotojournalistiek. Een van de masters besprak een foto van een deelnemer. Daarop stond een gevangenisplein met linksonder in de hoek een getatoueerde arm van een gevangene en rechtsboven in de lucht een vogel. Het was een mooi contrast tussen gevangenschap en vrijheid. De master vroeg aan de deelnemers of de foto minder sterk zou zijn als hij in scËne was gezet. De meeste deelnemers aan de masterclass hadden moeite met deze vorm van manipulatie. Ook Justin had er bezwaren tegen omdat hij graag op een zo journalistiek mogelijke manier wil fotograferen. “Ik wil mijn fotografie graag zo zuiver en eerlijk mogelijk houden. Misschien komt het wel door mijn ervaringen als schrijvende journalist. Een schrijver kan zich veel vrijheid met de werkelijkheid veroorloven, maar als je zaken gaat verzinnen, kun je net zo goed meteen romans gaan schrijven. Eigenlijk beschouw ik mezelf op de eerste plaats als journalist en niet als fotograaf. Ik streef naar zuivere foto’s die dicht bij de werkelijkheid staan, want dat zijn mijns inziens de beelden met de meeste inhoud en blijvende zeggingskracht.”

Racisme

 
Toen Justin dertien was vertrok hij naar Engeland om te studeren en ging in Marlborough op kostschool. Hij kwam daar in een groep jongens terecht en bleek in een uitzonderingspositie te zijn omdat hij enige Chinees was en bovendien de kleinste. Tijdens zijn eerste nacht daar werd hij wakker toen zijn bed werd omgedraaid terwijl de inhoud van zijn kleerkast uit het raam werd gegooid. Dat was de aanzet voor een lange periode van pesterijen die hij moest ondergaan. Soms gooiden ze ’s nachts in zijn slaap water over hem heen en ook verscheurden ze de brieven van zijn ouders en stalen zijn eten. “Dat duurde een paar jaar en de pesterijen namen af toen ik op een tweepersoonskamer ging wonen met een sterke Nigeriaanse jongen. Hij beschermde mij en in ruil daarvoor maakte ik zijn huiswerk. Waarschijnlijk komt het door deze gebeurtenissen dat ik gefascineerd ben door racisme, want toen ik foto’s ging maken over dat onderwerp, kreeg ik voor het eerst het gevoel dat ik er iets tegen kon doen.”
 
De foto van de twee West-Afrikanen en de dreigende jongen voor het cafÈ in Oost-Duitsland werd gemaakt met een compactcamera. Justin logeerde bij de Afrikanen in een vluchtelingenhuis om hun leven te documenteren voor zijn reportage over racisme. Toen ze samen een avondje uit gingen, werden ze aangevallen door een neonazi met een steen in zijn hand. “Hij riep zijn kameraden uit de kroeg om ons te grazen te nemen. ‘Laten we maken dat we wegkomen’, zei ik, maar de Afrikanen antwoordden: ‘We blijven hier, want als we wegrennen zullen ze ons zeker aanvallen.’ Ik maakte nog een foto en de man sloeg mij in het gezicht. De Afrikanen beschermden me en belden de politie. Toen die aankwam legden wij de situatie uit aan de agenten, maar ze vroegen alleen maar op dwingende toon om mijn camera. Omdat ik weigerde hem te geven, sleepten ze me in een armklem naar hun auto en lieten de Afrikanen achter met de neonazi’s. Op het bureau ondervroegen ze me en zeiden dat ik geprovoceerd had door daar te fotograferen en me in een riskante omgeving te bevinden. Ze toonden geen medeleven met mij of de Afrikanen en gedurende het hele verhoor werd er geen vraag gesteld over ons welzijn. Toen ze mijn film uit de camera wilden gaan nemen haalde ik mijn Brits paspoort tevoorschijn, zei dat ik journalist was en liet mijn perskaart zien. Toen sloeg de stemming om.”
 
De neonazi werd de volgende dag aangehouden en in de nationale pers werden de gebeurtenissen aangegrepen om te laten zien hoe doeltreffend neonazi’s worden aangepakt door de autoriteiten. Uiteindelijk kwam er een proces tegen de neonazi waarin de Afrikanen getuigden. Tijdens een persconferentie beweerde de politie dat de agenten Justin op de bewuste avond juist beschermd hadden. Een van de Afrikanen stond toen op en noemde dat een leugen. “Tijdens het proces stonden mensen in het publiek te schreeuwen dat ik terug moest gaan naar mijn eigen land; het was allemaal erg intimiderend. Verder beweerde de verdediging van de neonazi aan de hand van mijn foto dat die man daar de weg stond te wijzen aan de Afrikanen. De neonazi kreeg uiteindelijk vijf maanden voorwaardelijk. Later kreeg de Afrikaan die was opgestaan tijdens de persconferentie nog een proces aan zijn broek wegens belasteren van de politie.”
 
Tijdens zijn reportage heeft Justin de gewelddadige kant van het racisme ondervonden, maar in zijn foto’s was hij op zoek naar de andere, meer subtiele kant. “Racisme gaat niet altijd met geweld gepaard. Vaak is het alleen te zien in een blik of een houding, zoals bijvoorbeeld de manier waarop mensen over vreemdelingen spreken. Veel van deze zaken spelen zich onderhuids af en zijn moeilijk met fotografie laten zien en dat is een reden waarom ik zal blijven schrijven. Maar als je iets ervan in beeld kunt vangen, kan dat ongekend krachtig zijn.”

Falun Gong

 
De Falun Gong groep is in het Westen vooral in het nieuws omdat de Chinese overheid deze sekte met harde hand onderdrukt. Justin Jin raakte erin geïnteresseerd door het eenzijdige beeld dat van de groep geschapen is. “Falun Gong wordt gepresenteerd als een groep die tolerantie, waarheid en aardigheid als basismantra’s voert en de onderdrukking ervan wordt gezien als strijdig met de mensenrechten. Aanvankelijk stond ik er sympathiek tegenover, maar toen ik er meer over te weten kwam, begon ik het een beangstigende sekte te vinden. De aanhangers geloven dat de wereld tijdens hun leven ten onder zal gaan. Buitenaardse wezens, die zich nu ophouden op de donkere kant van de maan, zullen dan naar de aarde komen. Die wezens klonen nu al mensen en beheersen de rest van de mensheid via internet. Om ertegen op te staan moet je Falun Gong beoefenen. Op een naar mijn mening illustratieve foto daarvan zie je een groep aanhangers met opgeheven handen een energetisch veld creëren, terwijl een voorbijganger daar verbaasd naar kijkt. Die foto drukt uit dat veel mensen geen idee hebben van waar de groep werkelijk mee bezig is.”
 
Toen de serie werd gepubliceerd kwamen er veel verongelijkte reacties, ook van de groep zelf. “Zij voelden zich door mij verraden. Maar ik vind dat ik het recht heb om kritisch naar Falun Gong te kijken, ook al worden ze op een inhumane manier onderdrukt. Daardoor nuanceer ik het eenzijdige beeld dat bij velen bestaat.”
 
De manier waarop de reportage werd uitgevoerd, is illustratief voor de manier waarop Justin een project opzet en wat hij ermee wil bereiken. “Een verhaal moet mysterie in zich hebben en het moet mij intellectueel aantrekken in de zin dat ik er meer over wil weten en het wil leren begrijpen.
 
De mensen die ik fotografeer bevinden zich vaak in ellendige situaties en eigenlijk is het al erg genoeg dat ik hun leven niet beter maak en zij het mijne wel door in mijn fotografie te figureren. Daarover ben ik steeds met mezelf in debat en ik probeer daar heel zorgvuldig mee om te gaan. Geen enkele foto is het waard gemaakt te worden als hij de afgebeelde persoon een slechter leven bezorgt. Daarom is het voor mij bijvoorbeeld geen probleem om gezichten van mensen te verbergen. Een foto is alleen maar een manier om de mensen die hem zien de situatie te leren begrijpen. Als foto’s mij helpen om de wereld beter te begrijpen, zullen ze ook tot beter begrip en misschien inzicht bij anderen leiden.”
 
www.justinjin.com